ساختمان دیسک

یک CD از یک صفحه پلی کربنات (به عنوان زیر لایه) ساخته شده است که روی آن 6 میلیارد حفره ریز به وجود آمده است. با این کار ساختار و قالب اصلی ذخیره سازی اطلاعات روی CD به وجود می آید. سپس, این قالب به وسیله یک ماده منعکس کننده نور لیزر مثل آلومینیوم پوشیده می شود و مجموع آنها با ماده ای که آنها را در برابر تابش فرابنفش محافظت می کند پوشانده می شود.

هنگامی که CD را در درایو قرار می دهیم, اشعه لیزر به CD تابانده شده و از لایه پلی کربنات می گذرد, به آلومینیوم برخورد می کند و سپس منعکس می گردد و درایو براساس تغییرات ایجاد شده در مدت زمان انعکاس پرتو گذر کرده از حفره های کوچک, صفرو یک ها را تشخیص داده و اطلاعات را می خواند.

تقریبا اغلب DVD های تولید شده نیز از فناوری مشابهی استفاده می کنند ولی با چند تغییر کوچک. اول این که به جای یک لایه که در CD وجود دارد, در DVD از دو لایه استفاده می شود. یک لایه کاملا منعکس کننده که از لیزر دورتر است و یک لایه نیمه انعکاس دهنده (مثل طلا) که به لیزر نزدیک تر است.

این نوع ساختار به درایو DVD این امکان را می دهد که بر اساس لایه اول یا دوم, قدرت و مسافت تابانیدن پرتو لیزر را تنظیم کند.

دوم آن که در DVD از تراکم بیشتری برای ثبت اطلاعات در هر لایه استفاده می شود. در DVD امکان ثبت 7/4 گیگا بایت در هر لایه وجود دارد که این بسیار بیشتر از 650 یا 800 مگا بایت اطلاعاتی است که می توانیم در CD ها ذخیره کنیم.

این بدان معنی است که با وجود تصحیح ساختار ذخیره سازی و کم شدن اشتباهات خواندن نسبت به CD, با به وجود آمدن کوچک ترین خوردگی و خراش به علت تراکم بالای اطلاعات, اطلاعات ثبت شده روی DVD به سادگی مخدوش و غیر قابل استفاده می شوند. بنابراین آسیب پذیری DVD در مقابل CD, بسیار بیشتر است.

سوم آنکه بر خلاف CD که از دو قطعه پلاستیکی ساخته شده است, در یک DVD, دو لایه پلی کربنات که لایه های انعکاس دهنده و نیمه انعکاس دهنده هستند, مثل یک ساندویچ بین دو قطعه پلاستیکی قرار می گیرند و حفاظت از DVD به عهده همین قطعات پلاستیکی است.
البته این کار علاوه بر افزایش محافظت و ایمنی DVD باعث آسیب پذیری بیشتر آن هم می شود. زیرا فشارهای زیادی که در اثر خم کردن یا ضربه وارد شدن به لایه ای پلاستیکی, به لایه های اصلی منتقل می شود و صدمات زیادتری را به آنها وارد می کند.

نگهداری DVD

شاید DVD بیشتر از آنکه به نظر برسد ظریف باشد, ولی این ظرافت مشکلات زیاذی را برای استفاده کردن از DVD به وجود نمی آورد. با چند راه کار ساده می توان از DVD ها بهتر نگهداری کرد. به نظر می رسد بهترین حالت برای نگهداری از DVD قرار دادن آنها در قالب اصلی خود و البته به صورت عمودی در کتابخانه یا کشو یا کمد است.

در هر قاب تنها یک DVD قرار دهید و البته اکثر قاب ها تنها برای یک DVD طراحی شده اند. نگهداری DVD در خارج از قاب و یا به صورت افقی برای مدت زمان طولانی باعث خم شدن و خرابی در لبه ها می شود و این پدیده هنگام چرخش DVD در درایو در سرعت های بالا سبب به هم خوردن تعادل آن می شود و مشکلاتی را برای خواندن اطلاعات به وجود می آورد. هرگز DVD را در قاب CD نگذارید چون با این کار فشار زیادی را به DVD متحمل می کنید و به آن صدمه وارد می کنید. چون قاب هایی که برای DVD طراحی شده اند می توانند فشارهای وارده بر آن را تا حد زیادی کاهش دهند و همین عامل تمایز قالب CD و DVD است.

لازم به ذکر است که حتی کوچک ترین سهل انگاری در استفاده از DVD باعث از بین رفتن و غیر قابل استفاده شدن آن می شود.

برای خارج کردن DVD از برخی قاب های غیر استاندارد می بایست نیروی زیادی صرف شود که حتی اگر شما رویه درستی را برای خارج کردن DVD از قاب در پیش گرفته باشید, همین نیروی اضافی به DVD صدمه وارد می کند. در صورتی که اگر قاب شما مناسب و استاندارد باشد به آسانی می توانید DVD را خارج کنید.

برای حمل و نقل DVD و یا حمل به وسیله پست می بایست دور قاب آن محکم بسته شده باشد. در بسیاری از قاب های DVD, یک قفل و ضامن وجود دارد که مرکز DVD را در بر می گیرد و در حالی که اجازه می دهد DVD در جای خود آزادانه بچرخد, آن را در برابر صدمات و ضربات حفظ می کند. البته هر تلاشی برای خارج کردن DVD از قاب خود بدون آزاد کردن ضامن موجب خم شدن و ترک خوردن آن می شود. اما حتی با قابی با کیفیتی بیشتر از این باز هم امکان خش افتادن و ترک خوردن روی سطح DVD وجود دارد. برای جلوگیری از این امر, از صفحات چسبنده که همانند نوار چسب روی سطح دیسک می چسبند استفاده کنید که مانع از خش افتادن روی سطح آن می شوند. ولی اگر DVD شما خش دار است می توانید به ماده های مخصوص پاک کردن و یا دستمال مرطوب و کمی خمیر دنذان سفید, این خش ها را پر کنید. در موارد متعددی یک جلاکاری خوب و صیقل دادن مناسب با مواد پاک کننده مخصوص DVD و یا خمیر دندان می تواند دیسک های غیر قابل استفاده را دوباره احیا کند.

از نگهداری دیسک در پاکت های مقوایی یا کاغذی بپرهیزید چون در حین گذاشتن داخل پاکت و برداشتن دیسک, کاغذ می تواند خش های ریز میکروسکوپی روی DVD به وجود آورد. ولی اگر ناچارید از پاکت استفاده کنید, باید از پاکتی که از الیاف نرم ساخته شده و یا پارچه ای نرم دارد استفاده کنید.

عوامل محیطی هم نقش به سزایی در پایین آوردن عمر دیسک خواهند داشت. بهتر است از تغییرات شدید و سریع دما و رطوبت در اطراف DVD پرهیز شود. به طور کلی مناسب ترین برای نگهداری DVD دمایی بین 7/12 تا 8/23 سانتیگراد و مناسب ترین رطوبت بین 20 تا 50 درصد است.

توجه شود که هرگز نباید به DVD برچسب یا لیبل بچسبانیم. درست است که استفاده از برچسب روی CD مانعی ندارد, ولی همان طور که گفته شد, مقدار ناچیزی برهم خوردن تعادل در DVD, در خواندن اطلاعات مشکل ایجاد می کند. بهترین راه برای لیبل زدن روی DVD چاپ مستقیم روی آن توسط پرینترهای ویژه این کار است.

در DVD هایی که قابلیت های ثبت و ضبط مجدد اطلاعات را دارند (Recordable-Rewriteable) مخصوصا سطح دیسک نباید لمس شود و از تابش مستقیم نور آفتاب بدون محافظ به آنها جلوگیری شود. ضمنا اگر DVD خام می خرید, تا هنگامی که نمی خواهید از آن استفاده کنید بسته بندی آن را باز نکنید.

برای تتمیز کردن سطح دیسک هم بهترین راه, شستشوی آن با آب است. ولی با یک دستمال نرم و مرطوب هم می توان این کار را انجام داد. ولی برای تمیز کردن بهتر می توان از محلول های رقیق مواد شوینده و استفاده از کمی الکل نیز بهره برد.

هرگز برای تمیز کردن سطح دیسک از مواد آلی و مواد شوینده و پولیش استفاده نکنید زیرا ممکن است به سطح پلاستیکی آن آسیب برسد. بعد از اینکه DVD با آب شسته شد, لازم است سطح آن را با یک دستمال نرم یا دستمال های مخصوص تمیز کردن لنز دوربین کاملا پاک شود تا لکه ای روی آن نماند. توجه داشته باشید که خشک کردن با دستمال باید در راستای شعاع DVD انجام شود. یعنی از داخل به سمت بیرون, خشک کردن به صورت دایره وار می تواند خش های ریزی ایجاد کند و به DVD و اطلاعات روی آن صدمه وارد نماید.

پدید آمدن یک شوک الکتریکی و یا یک واکنش شیمیایی بین گرد و غبار موجود روی دیسک با سطح دیسک می تواند باعث از بین رفتن این لایه های محافظت کننده شده و راه عبور هوا به درون DVD را باز نمایید. این اتفاق باعث اکسید شدن لایه آلومینیومی و طلا می شود که سبب می گردد تا نتوانند مثل گذشته پرتوی لیزر را بازتاب کنند.

همان طور که پدیده فرسودگی خود لیزر سبب بروز مشکلاتی در دیسک های لیزری می شود, فرسودگی DVD هم باعث می شود تا دیسک قابل استفاده نباشد.
البته خبر خوب این که در DVD های قابل نوشتن اتفاق می افتد, چون فناوری ساخت آنها با دیگر DVD ها مقداری متفاوت است.

در مجموع عدم وجود یک خط تولید خوب و کنترل کیفیت مناسب سبب شده است که کیفیت DVD ها در همین حد متوسط بماند و طول عمر آنها به این بستگی دارد که شما چقدر با DVD خوش رفتاری کنید. پس با کمی دقت در به کار گیری و استفاده از روش های مناسب می توان عمر آن ها را تا چند دهه افزایش داد.