زبان پاسکال یکی از زبانهای برنامه سازی است که ویژگیهای آموزشی آن بسیار بالاست یعنی زبان خوبی برای آموزش برنامه نویسی منظم و دقیق است.قابلیت خوانایی و درک برنامه های این زبان بالاست ومیتوان برنامه هایی نوشت که احتمال خطاهای آنها بسیار اندک باشد علتش این است که یک زبان ساختار یافته (structed) است .
ساختار کلی برنامه چیست؟
1-تعریف
2-به وسیله procedure و functionقسمتهای تکراری را از بین ببریم
3-بدنه
فرم کلی پاسکال:
اسم Program
; تعریف ثابت const
; تعریف نوع type
; تعریف متغیرها var
)پارامترها ) نام procedure
begin
____
____
____
end ;
; ( پارامترها ) نام نوع تابع function
begin
____
____
____
end ;
begin
____
____
____
end .
متغیر : محلی است که دارای یک اسم می باشد و می توان مقداری را در آن ذخیره کرد
انواع متغیرها در پاسکال:
Integer :انواع عددی صحیح شامل اعداد بدون نقطه ممیز است
نوع مقادیری که می پذیرند طول(بایت)
byte 0 تا 255 1
Shortint 128- تا 127 1
integer 32768- تا 32767 2
Word 0 تا 65535 2
Longint 2147483648- تا 2147483647 4
اعداد اعشاری:
انواع عددی اعشاری شامل اعدادی با نقطه ممیز است
نوع مقادیری که میپذیرند ارقام با معنی طول(بایت)
single 1.5e-45 تا3.4e38 7 تا 8 4
real 2.9e-39 تا 1.7e38 11 تا 12 6
Double 5.0e-324تا 1.7e308 15 تا 16 8
extended 1.9e-4951تا 1.1e493 19 تا 20 10
انواع داده های اعشاری
-Char :
نوع داده کاراکتری که با کلمه char مشخص می شود میتواند یک کاراکتر را در خود نگهداری کند بنابراین کاراکترها در یک بایت از حافظه کامپیوتر ذخیره می شوند
String - :
این نوع داده ها برای ذخیره رشته ها مثل اسامی افراد به کار می رود و با کلمه کلیدی string مشخص ی گردد
برای هر رشته باید طول معلوم کنیم اگر طولی تعریف نشود به طور پیش فرض 80 در نظر گرفته میشود(مقدار طول حداکثر 255 است)
- Boolean :
نوع دیگری از داده ها در پاسکال وجود دارند که داده های بولی خوانده می شوند مقادیر بولی دارای دو ارزش درستی یا نادرستی اند که در پاسکال با صفر و یک نمایش داده می شوند صفر به معنی نادرستی و یک به معنی درستی به کار میرود این نوع داده ها با کلمه Boolean تعریف میشوند.
دستورات ورودی در پاسکال:
دستور Readlnبرای خواندن اطلاعات از ورودی به کار میرود.
فرمت آن به صورت مقابل است:
(اسامی متغیرها)read/ln
اسامی متغیرها باید با کاما از یکدیگر جدا شوند..
برای چاپ اطلاعات در خروجی از دستور write/ln استفاده میکنیم.
فرمت آن به صورت مقابل است:
" یک پیام "
( متغیر ) write/ln
عبارت محاسباتی
انتساب متغیرها:
مقدار ثابت
( متغیر )=: متغیر
عبارت محاسباتی
مثال : برنامه ای بنویسید که دو عدد را از ورودی دریافت و حاصلجمع آن دو را چاپ کند .
Program add;
Var
a,b:integer;
begin
writeln("enter 2 num");
readln(a,b);
c:=a+b;
writeln("result is =",c);
end.
تکلیف : چرا برنامه باید ادب داشته باشد ؟
مثال : برنامه ای بنویسید که حقوق پایه وتعداد فرزندان یک کارگر را از ورودی دریافت و مبلغ حقوق وی را بر اساس فرمول زیر حساب کنید.
10*تعداد فرزندان + حقوق پایه =حقوق کل
Program test;
Var
Salary:longint;
Child:byte;
kole:integer
Begin
Writeln("enter salary and number of child);
Readln(salary,child);
Kole := salary + child *10
Writeln("kole is ",kole);
END.
اولویت عملگرها:
/ *
- +
شرط:
then شرط if
Begin
____
____
____
end
else
begin
____
____
____
end;
نکته : دستورالعمل قبل از IF سمی کالن نمی گیرد
عناصر شرط:
< > <= >= = <>
اپراتورها :
AND OR NOT XOR
NOT A
1 0
0 1
XOR OR AND B A
0 1 1 1 1
1 1 0 0 1
1 1 0 1 0
0 0 0 0 0
مثال : برنامه ای بنویسید که با دریافت دو عدد بزرگترین آنها را چاپ کند.
Program test;
Var
a,b:integer;
if a>b then
begin
writeln(a);
end
else
writeln(b);
end.
مثال : برنامه ای بنویسید که با دریافت سه عدد به عنوان ضرایب y=ax2+bx+c معادله درجه دو را حل کند(این برنامه را با یک If بنویسید).
Var
A,b,c:integer;
D,x1,x2:real;
Begin
Writeln("enter a,b,c");
Readln(a,b,c);
D:=b*b-4*a*c;
If (d >=0 ) then
Begin
X1:=(-b+sqrt(d))/2*a);
X1:=(-b-sqrt(d))/2*a);
مثال : برنامه ای بنویسید که تعداد فرزندان وحقوق پایه و رتبه یک کارگر را از ورودی دریافت و حقوق کل وی را بر اساس فرمول زیر حساب کند.
کسریها - مزایا +بیمه = حقوق کل
5*رتبه +1000* تعداد فرزند = مزایا
مالیات + بیمه = کسریها
بیشتر کمتر یا مساوی 2 تعداد فرزند
تعداد فرزندان 1000 بیمه
هر چیزی دیگر 20 تا 0 رتبه
حقوق پایه حقوق پایه*100/10 مالیات
begin
writeln("enter salary and grade and number of child");
readln(salary ,num,grade);
if num<=2 then
bimeh:=100
else
bimeh :=num*500;
if (grade>=0) and (grade<=20)then
net := 10/100*salary
else
if grade >20 then
begin
net:=20/100*salary;
mazaya:=num*1000+grade*50;
kasry:=bimeh+net;
kol :=salary + mazaya-kasry;
end;
writeln(kol);
end.
تکلیف : در یک ترکیب شیمیایی 4 عنصر شرکت دارند مقدار مجاز برای تهیه ماده ای به نام asxd به این صورت است.
A 0 ~ 50
S 0.5 ~ 0.83
X 81 ~ 92 or 824 ~ 901
D -100 ~ 100
با دریافت مقادیر a,s,x,d از ورودی به ما بگوید که آیا می توان این ماده را تولید کرد یا نه ؟
Begin
Num:=0;
Writeln("please enter a s x d");
Readln(a,s,x,d);
If (a>0) and(a<50) then
Num:=num+1;
If (s>0.5)and (s<0.83) then
Num:=num+1;
If ((x>81)and(x<92))or ((x>824)and(x<901))then
Num:=num+1;
If (d>-100) and (d<100) then
Num:=num+1;
If num=4 then
Writeln("yes can")
Else
Writeln("you can not");
End.
تکلیف : برنامه ای بنویسید که با دریافت سه عدد و با فرض اینکه عدد دوم وتر میباشد به ما بگویید که آیا این سه عدد تشکیل یک مثلث قایم الزاویه می دهد یا خیر؟
CASE:
CASE میتواند تعدادای شرط را بگیرد و انتخاب کند.
مقادیری که دستور CASE میپذیرد ORDINAL است مقادیری کهORDINAL هستند دارای ترکیب نیستند و همچنین قابل شمارش هم هستند مثل INTEGER,CHARACTER,BYTE,BOOLEAN,LONGINT,…
پسREAL,STRING ORDINAL<---- نیستند
CASE تنها دستوری است که BEGIN ندارد ولی END دارد
مقدارها میتوانند شامل یک مقدار یا چند مقدار که از یکدیگر با کاما جدا شده اند باشند و یا یگ سری شمارشی باشند مثل:
1:------
1,10,28:------
1..100,150..243:---------
"A".."Z":---------
Of متغیر Case
Begin : مقدار1
-------
-------
End;
Begin : مقدار2
-------
-------
End;
Begin :Else
-------
-------
End;
End.
مثال : برنامه ای بنویسید که یک عدد را از ورودی دریافت ( (0<=x<3وتلفظ آنها را چاپ کند.
BEGIN
READLN(X);
CASE X OF
0:WRITELN("ZERO");
1:WRITELN("ONE");
2:WRITELN("TWO")
ELSE
WRITELN("ERROR");
END;
END.
