روالى که کنترل یک وضعیت یا عملیات نسبتاً ساده، مانند اتحیاى خطا یا جابجایى داده ها را در دست مى گیرد. برخى از زبانهاى برنامه نویسى موضوعى ((object oriented مانند Hyper Talk، این اصطلاح به بخشى اطلاق مى گردد که معمولا زیر روال (subroutine) گفته مى شود.

   دست دهى، دست دادن hand shaking

نسخه اى از اطلاعات، داده ها و مدارک که روى کاغذ، فیلم یا رسانه دائمى دیگرى ثبت مى شود. نقطه مقابل این اصطلاح، soft copyاست که نسخه اطلااعت موجود در دیسک فلاپى، دیسک سخت، دیسک CD-ROM، نوار، صفحه نمایش یا رسانه کم دوام واگذارى دیگر مى باشد.

یک یا چند صفحه انعطاف ناپذیر با پوششى از ماده خاصى که ثبت مغناطیسى داده هاى کامپیوتر روى آن صورت مى گیرد. یک دیسک سخت معمولى با سرعت 3600 دور در دقیقه (PRM) چرخیده و هدهاى خواندن / نوشتن آ ن با فاصله 10 تا 25 میلیونیم اینچ از سطح دیسک ها شناور هستند. دیسک سخت در داخل محفظه اى غیر قابل نفوذ جاى مى گیرد تا گرد و غبار باعث آلودگى و آسیب دیدگى آن نگردد. سرعت دستیابى به اطلاعات در دیسک هاى سخت بیشتر از دیسک هاى فلاپى بوده. همچنین حجم بسیار بیشترى از اطلاعات را در خود جاى مى دهند. در دیسک هاى سخت چند صفحه دیسک جاى داده مى شود تا دیسک گردان بتواتند به بیش از یک صفحه دستیابى داشته باشد.

   کنترل کننده دیسک سخت hard disk controller

   رابط دیسک سخت hard disk interface

روش استانداردى براى دستیابى به اطلاعات ذخیره شده بر روى دیسک سخت. استانداردهاى رابط دیسک سخت بسیارى مانند IDE,ESDI,ST506 Interface وSCSI در طى زمان به وجود آمده اند.

   نوع دیسک سخت hard disk type

عددى که در ناحیه حافظه CMOS RAM کامپیوتر شخصى ذخیره مى شود و مشخصات دیسک سخت، مانند تعداد نوکهاى (هدهاى) خواندن/نوشتن و تعداد سیلندرهاى دیسک را تعریف مى کند. دستیابى به این عدد به طور مستقیم از سسیستم عامل امکان ندارد. بعضى از کامپیوترهاى شخصى به منظور دستیابى به نوع دیسک سخت نیاز به برنامه پیکربندى خاصى دارند، بعضى دیگر نیز از طریق برنامه setupتعبیه شده درROM BIOS ، این امکان را فراهم مى آورند.

   سخت افزار hardware

صفتى براى مورمهایى که به مجموعه فرمانهاى در نظر گرفته شده براى مودم ساخت شرکت Hayes microcomputer(که استاندارد غیر رسمى مودمهاى میکروکامپیوترها شده است) پاسخ مى دهند.

با حروف اختصارى HZ، واحد سنجش فرکانس است. فرکانس، تعداد تکرار یک واقعه مانند شکل موج را مشخص مى سازد. یک هرتز، معادل یک سیکل (چرخه) در ثانیه مى باشد. فرکانس معمولا با واحدهاى کیلوهرتز (KHZ، هزار هرتز)، مگاهرتز (MHZ، هزار کیلو هرتز)، گیگا هرتز (GHZ، 1000 مگا هرتز)، یا تراهرتز (THZ، 1000 گیگا هرتز) سنجیده مى شود.

این اصطلاح از کلمه یونانىhex به معناى 6، و کلمه لاتین decemبه معناى 10 گرفته شده است، و سیستم عددى مبناى 16 است که از رقمهاى صفر تا نه و از حروف بزرگ A (معادل اعشارى 10) تاF (معادل اعشارى 15) تشکیل مى گردد. هگزال دسیمال که (به اختصار هگز گفته مى شود) در برنامه نویسى براى نشان دادن اعداد دو دویى مورد استفاده کامپیوتر در یک شکل فشرده تر به کار مى رود. اعداد هگزا دسیمال کاملا در بایت هاى 8 بیتى که اساس حافظه و منبع ذخیره کامپیوتر مى باشد، جاى مى گیرد. از آنجایى که در هر 4 بیت مى توان هر یک از این 16 رقم را نشان داد، یک عدد دو رقمى هگزا دسیمال در یک بایت گنجانده مى شود.

فایلى که در لیست معمولى فایل هاى موجود در دایرکتورى دیده نمى شود. هدف از مخفى ساختن فایل ها، حفاظت آنها در مقابل تغییر یا حذف شدن است. به عنوان مثال MS-DOSدو فایل مخفى به نامهاى IO.SYS SYS دارد که و MS-DOS هر دو حاوى بخشهاى اساسى سیستم عامل هستند.

سلسله مراتبى hierarchical

سازمان دهى سده در یک مجموعه صعودى یا نزولى بر طبق اهمیت. نیز نگاه کنید به hierarchy

زبان سطح بالا high level language

هر زبان برنامه نویسى مستقل از ماشین که نحوى شبیه به انگلیسى دارد و هر جمله در آن معدل چندین جمله زبان اسمبلى مى باشد. زبانهاى سطح بالاى برنامه نویسها را از درگیر شدن با معماى ماشین ازاد مى سازند و به انها اجازه مى دهند تا بر روى منطق برنامه خود متمرکز شوند. نیز نگاه کنید به low level program

میزبان host

یک فرمان یک یا دو کلیدى که باعث جابجایى کاربر به یک برنامه دیگر، که معمولا یک برنامه مقیم حاقژفظه مانند ماشین حساب، دفترچه یادداشت شماره گیر تلفن، یا شبیه ساز ترمینال مى باشد، مى گردد. برنامه مقیم حافظه که TSRنیز نامیده مى شود، در حافظه بارگذارى شده و خارج از صحنه مى ماند تا فرا خوانده شود.

lهاب فعال سیگنالهاى انتقال را به منظور توسعه طرح کابل تقویت مى کند.

lهاب غیر فعال سیگنال انتقال را تقسیم مى کند تا ایستگاههاى کارى اضافى به شبکه افزوده شوند.

فوق رسانه hypermedia

   دروازه gateway

اتصالى مشترک بین شبکه محلى(LAN) و سسیستم بزرگ ترى مانند کامپیوتر بزرگ یا شبکه پیام رسانى با قراردادهاى ارتباطاتى متفاوت.

   نگاه کنید به giga byte GB

   گیگا بایت، میلیارد بایت giga byte

با حروف اختصارى GB، به معناى یک بیلیون بایت; اما در محاسبات که بایت بر حسب توانى از دو محاسبه مى شود، یک میلیارد بایت معادل 230 یا 824، 741، 073، 1 بایت مى باشد.

وسیله اى براى تسخیر و گرفتن داده ها. این اصطلاح در بیشتر موارد به نوع خاصى از حافظه ویدیویى کامپیوتر اطلاق مى گردد که داده هاى تصویرى را از دوربین ویدیویى یا منبع تصویر متحرک دیگرى دریافت مى کند. سخت افزارى که این داده ها را بدست آورده و در حافظه قرار مى دهد، دیجیتایز ویدیویى نامیده مى شود. اصطلاح مزبور در مورد نرم افزارى که از محتویات صفحه نمایش، تصویرى تهیه کرده و به صورت فایلى در دیسک قرار مى دهد، نیز به کار مى رود. نیز نگاه گنید به video digitizer

که لوح دیجیتایز نیر نامیده مى شود، یک صفحه مستطیلى شکل مسطح است که سطح آن با اجزاى الکترونیکى پوشیده شده و به همراه یک ابزار اشاره اى (مانند قلم) در بسیارى از برنامه اى کاربردى مهندسى و طراحى مورد استفاده قرار مى گیرد. وقتى ابزار اشاره اى در سطح لوح جابجا شود، محل مکان نماى مربوط در صفحه نمایش نیز به همان نسبت تغییر مى کند. نیز نگاه کنید بهpuck stylus,

با حروف اختصارى GUIکه "گویى" تلفظ مى گردد. رابط کاربر مبتنى بر گرافیک که در آن کاربر به جاى تایپ فرمانهاى بلند و پیچیده از اعلان فرمان، با اشاره بر نمایشهاى تصویرى بر روى صحنه تصویر، پرونده ها، برنامه ها یا فرمانهایى انتخاب مى کند. برنامه هاى کاربردى که در ویندور اجرا مى شوند، از مجموعه ثابتى از فهرستهاى گزینش عمودى، جعبه هاى محاوره اى و سایر عناصر گرافیکى مانند، نوارهاى مرور (scroll bar) و شمایلها(icon) استفاده مى کنند. این ثبات میان عناصر گرافیکى، از مزیت عمده اى براى کاربر است، زیرا با یادگرفتن نحوه کار با رابط مى توانید از آن در تمام برنامه هاى در حال اجرا در همان محیط استفاده کنید.

   نگاه کنید به graphical user interface GUI

به عنوان اسم، مکانیسم خنک کننده اى است که در محفظه کامپیوترها، چاپگرهاى لیزرى و ابزار مشابه دیگر تعبیه مى شود تا از خرابى ناشى از گرما جلوگیرى به عمل آید.

یک خطاى سیستم عامل یا برنامه کاربردى که بجز بارگذارى مجدد برنامه یا راه اندازى مجدد سیستم عامل راه دیگرى براى عبور آن وجود ندارد.

یک روش طراحى که با فراهم آوردن عناصر اضافى، ادامه عملیات سیستم رادر هنگام رخ داد خرابیها تضمین مى کند.

یک ایراد فیزیکى، مثل شل شدن اتصالات، باعث مى شود سیستم یا دستگاه مربوطه آنطور که باید کار نکند.

مختصر facsimile مى باشد. انتقال الکترونیکى رونوشتهایى از مدارک به منظور تکثیر در یک محل دور. این اصطلاح به عنوان فعلى براى خودفرایند، واسمى براى ماشینى که کار فوق را انجام مى دهد و همچنین براى موردى که عملامنتقل مى شود، به کارمى رود.

سرنام عبارت "Fiber Distributed Data Interface"، استانداردى است که ANSI (انستیتو استانداردهاى ملى آمریکا) براى شبکه هاى محلى فیبر نورى ارائه داده است.

روش انتقال پرتوهاى نورى در طول فیبرهاى نورى. یک پرتو نورى ، مانند لیزر، را مى توان به نحو تلفیق (مدوله) نمود که اطلاعات دیگرى را نیز حمل کند. نور نوعى تشعشع الکترو مغناطیسى است و نسبت به انواع تشعشعات دیگرى (مانند امواج رادیویى) که در ارسال اطلاعات مورد استفاده قرار مى گیرند، فرکانس بالاترى رد طیف الکترو مغناطیسى دارد. بنابراین یک کانال فیبر نورى مى تواند اطلاعات بسیار بیشترى نسبت به ابزارهاى مخابره اطلاعاتى دیگر، منتقل نماید. فیبرهیا نورى، رشته هاى باریکى از شیشه یا مواد شفاف دیگر هستند که دهها و یا صدها رشته از آنها در یک کابل گنجانده مى شود.

   فیلد، به data field نگاه کنید. field

مجموعه کامل و نام گذارى شده از اطلاعات (مانند یک برنامه)، داده هاى مورد استفاده یک برنامه، یا یک سند تهیه شده بهوسیله کاربر. فایل، واحد اصلى ذخیره سازى است که امکان تشخیص یک سرى از اطلاعات نسبت به بقیه را براى کامپیوترفراهم مى سازد.

جدول یا لیستى که سیستمهاى عامل برا پیگیرى و در جریان قرار گرفتن از وضعیت بخشهاى مختلف فضاى روى دیسک که براى ذخیره سازى فایل ها مورد استفاده قرار مى گیرد، حفظ مى کنند. فایاها در گروههاى هم اندازه اى از بایت ها (کاراکترها) روى دیسک ذخیره مى شوند (و اینطور نیست که به شکل رشته هاى پیوسته اى از متون یا اعداد روى سطح دیسک بنشینند). بنابراین ممکن است یک فایل به شکل قطعاتى در نواحى ذخیره سازى جداگانه سطح دیسک جاى گیرد. جدول تخصیص جاى فایل، امکان تهیه یک نقشه از فضاى ذخیره سازى دیسک را براى سیستم عامل فراهم مى سازد تا بتواند بخشهاى خراب و غیر قابل استفاده را علامت گذارى کند و قطعات فایل ها را یافته و به هم ارتباط دهد. در سیستم عامل MS-DOS، جدول تخصیص جاى فایل را به طور خلاصه FAT(با تلفظ "فت" مى نامند.

یک برچسب محدود کننده که به فایل چسبیده و کاربرد آ ن را تشریح و کنترل مى کند، به عنوان مصال مى توان صفتهاى مخفى ((hidden، سیستمى (system) ، فقط خواندنى(read only) ، بایگانى (archive) و غیره را نام برد.

تکنیکى که پرونده هاى داده اى یا برنامه را کوچک مى سازد، به طورى که پرونده ها فضاى دیسک سخت کمترى اشغال کنند. پس از آن پرونده باید پیش از استفاده، استخراج یا از حالت فشرده خارج شود.

ساختارى در یک پرونده که روش ذخیره سازى اطلاعات در پرونده و چگونگى نمایش پرونده بر روى صفحه تصویر یا چاپ آن بر روى چاپگر را تعریف مى کند.

نام یک پرونده بر روى یک دیسک که هم شما و هم سیستم عامل از آن براى یافتن مجدد پرونده استفاده مى کنید. هر پرونده در یک فهرست باید نام منحصر به فردى داشته باشد، اما پرونده هاى فهرستهاى متفائت از نام یکسانى استفاده کنند. در DOS، اسامى پرونده و فهرست دوبخش دارند. نام آنها مى تواند حداکثر هشت کاراکتر و پسوند نام اختیارى مى تواند حداکثر سه کاراکتر داشته داشتهباشد که توسط نقطه اى از نام پرونده جدا مى شود. بسیارى از برنامه هاى کاربدى از بخش پسوند نام فایل به منظور مشخص ساختن یک نوع پرونده خاص استفاده مى کنند

یک وسیله ذخیره سازى فایل ها در شبکه محلى که در دسترس تمام کاربران آن شبکه قرار دارد. سرویس دهنده فایلى، وسیله پیشرفته اى است که نه تنها فایل ها را ذخیره کرده بلکه نگهدارى آنها و تنظیم درخواستهاى کاربران براى دستیابى و تغییر فایل ها را کنترل و مدیریت مى کند.

   دیسک ثابت، نگاه کنید به hard disk fixed disk

شکل خاصى از حافظه فقط خواندنى (ROM) که مى تواند در سطوح سیگنال موجود در داخل PC پاک شود. بدین ترتیب محتویات آن بدون برداشتن تراشه ها از کامپیوتر مجدداًقابل برنامه ریزى مى باشد. همچنین یکبار که این حافظه برنامه ریزى شود مى توانید برد گسترش شامل حافظه فوق را بردارید و بدون از دست رفتن اطلاعات آن را به کامپیوتر دیگرى متصل کنید.

نوسانات قابل مشاهده در تصویر به نمایش درآمده در تلویزیون و مونیتور کامپیوتر

یک صفحه گرد صاف و انعطاف پذیر که با لایه اى از اکسید آهن پوشیده شده و سطح آن حاوى ذرات ریزى است که قابلیت حفظ میدان مغناطیسى را دارند و در مجموع در یک پوشش پلاستیکى محافظ جاى مى گیرد. این دیسک هابه طور گسترده به عنوان رسانه یا واسطه ذخیره سازى ثانوى به کار مى رود. دیسک هاى نرم وسیله اى معمول و رایج براى انتقال فایل ها برنامه و متن از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر هستند و زمانى تنها وسیله ذخیره سازى ثانوى براى کامپیوترهاى شخصى بودند. اما با ساخته شدن دیسک هاى سخت ارزان قیمت این گونه دیسک ها به صورت جانبى مورد استفاده قرار مى گیرند.

اصطلاحى که شرکت INSITE PERIPHERALS براى تکنولوژى دیسک گردان دیسک فلاپى جدیدى انتخاب نموده که با استفاده از ترکیب تکنولوژى مغناطیسى و نورى، ظرفیت بسیار بالایى را روى دیسک هاى 5/3 اینچى مخصوص امکان پذیر مى سازد. در این دیسک ها، داده ها به شکل مغناطیسسى نوشته و خوانده مى شوند اما هد خواندن / نوشتن بهوسیله لیزر به طریقه نورى روى سطح دیسک استقرار مى یابد.

   روندنما، نمودار جریان کار، نمودار گردش کار، فلوچارت flowchart

نمودارى که مسیر داده ها در برنامه یا سیستم اطلاعاتى و همچنین عملیاتى که در نقاط خاصى از مسیر روى داده ها انجام مى شود را نشانى مى دهد. در روندنما براى مشخص شدن عملیات مختلف، از توضیحات و علامتهایى مانند مربع، لوزى و بیضى استفاده مى شود که خطوط و فلشهاى بین این اشکال جریان داده ها از یک نقطه به نقطه دیگر را نشان مى دهند.

در رابط هاى گرافیکى کاربر، محفظه اى است که برنامه و فایل ها را در خود جاى داده و به شکل یک شمایل ( (iconدر صفحه نمایش دیده مى شود. پوشه از نظر کار شبیه دایرکتورى است و براى سازمان دهى برنامه ها. اسناد روى دیسک مورد استفاده قرار مى گیرد. نیز نگاه کنید به directory

فونت، قلم font

مجموع کاملى از حروف، نشانه هاى نقطه گذارى، اعداد و کاراکترهاى ویژه با طرح و شکل (راست یا کج) میزان (عتدى یا سیاه) و اندازه مخصوص. از نظر فنى، فونت هنوز هم به مجموعه کاملى از کاراکترها با طرح و میزان و اندازه خاص مانند هلویتکاى کج در پایه 12، اتلاق مى گیردد. لیکن این واژه اغلب به یک خانواده از طرح حروف سبت داده مى شود. دو نوع دسته فونت موجود است: فونتهاى بیت مپ یا شطرنجى (bit mapper) و فونت هاى متغییر (outline fonts).

پیش بینى for casting

با استفاده از یک برنامه صفحه گسترده، یک روش تجزیه و تحلیل مالى است که به کمک روند گذشته امور و اطلاعات قبلى روند آینده پیش بینى مى گردد.

نوعى صفحه کاعذ مورد استفاده در چاپ اسناد که روى آن فضاهایى براى وارد کردن اطلاعات و مشخصات کدبندى خاصى در نظر گرفته شده است. در بعضى از برنامه هاى کاربردى (بخصوص پایگاه داده ها)، پنجره، کادر و نواحى از پیش تعیین شده اى براى ورود یا تغییر اطلاعات در نظر گرفته مى شود. این حالت، فرم را مى توان یک فیلتر دیدارى براى نمایش داده ها دانست که مزیتهایى چون سازمان دهى مناسبتر داده ها و سهولت در نمایش اطلاعات دارد.

   فرمان FORMAT FORMAT

یک فرمان برونى DOS است که دیسک را براى پذیرش فایل ها آماده مى سازد. وقتى که یک دیسک نو فرمت یا قالب بندى نشده از جعبه بیرون مى آید شامل دریایى از ذرات مغناطیسى بدون شکل و الگو است. پیش از این که بتوان آن را در کامپیوت راستفاده کرد باید فرمت یا قالب بندى گردد. در حین عمل قالب بندى دیسک گردان کامپیوتر یک الگوى مغناطیسى شامل شیارها (tracks) و قطاع (sectors)کدگذارى مى کند. شیارها دور مرکز دیسک تنظیم مى گردند. قطلع ها توسط خطوط الکترونیکى از مرکز دیسک تا محیط آن ترسیم مى شوند. در MS-DOSاین خطوط هر شیار را به 9 قطاع تقسیم مى کنند. هر قطاع مى تواند 512 بایت اطلاعات را ذخیره نماید.

   تغذیه کاغذ form feed

به حروف اختصارى FF فرمان چاپگرى که کاغذ را در چاپگر به ابتداى صفحه بعدى مى برد. کلید تغذیه کاغذ بر روى چاپگر چنین عملى انجام مى دهد. یک برنامه کاربردى نیز مى تواند این فرمان را صادر کند. در مجموعه کاراکتر اسکى، تغذیه کاغذ داراى مقداردهى 12 مى باشد.

یک یا چند خط توضیحى که در پایان صفحه چاپ مى شود. پاورقى ممکن است در اولین صفحه، تمام صفحات، صفحات زوج یا صفحات فرد و با ترازبندیهاى مرکزى، چپ یا راست چاپ شود. پاورقى گاهى اوقات شماره صفحه، تاریخ، نام مؤلف، یا عنوان مطلب را نیز در خود جاى مى دهد. مقایسه کنید با .header

    تکه تکه شدن، پراکندگى، نگاه کنید به file fiagmentation fragmentation

    نگاه کنید به video digitizer frame grabber

   بازپخش قابى، تقویت قابى، رله قابى frame relay

یک استاندارد CCITTبراى قراردادن پیام رسانى (packet switching)با سرعتهاى حداکثر دو مگابایت در ثانیه که پهناى باند بر حسب تقاضا را نیز فراهم مى آورد. بازپخش قابى کارایى و توان عملیاتى بالاترى از X.25دارد.

مختصر File Transfer Protocol مى باشد. قرار داد TCP/IP که به منظور برقرارى ارتباط (log in)با یک شبکه، لیست نمودن پرونده ها و فهرستها، وانتقال پرونده هااستفاده مى شود. FTPمحدوده اى از انواع و قالبهاى پرونده مانند اسکى EBCIDICو پرونده هاى دودویى را پشتیبانى مى کند.

   تمام دوسویه، دوطرفه همزمان full duplex

با حروف اختصارى FDX، توانایى انتقال همزمان در دو جهت، به طورى که ابزارها بتوانند در یک زمان داده ها را دریافت و ارسال کنند.

کلیدهاى F1 تا F12 که در سمت چپ صفحه کلید یا در ردیف بالاى آن قرار داردند و در برنامه هاى مختلف، براى انجام امور خاصى مورد استفاده قرار مى گیرند. کلید تابعى در واقع یک کلید قابل برنامه ریزى است که برنامه یا در بعضى از موارد، کاربر مفهوم آن را تعیین مى کند.

ایجاد تغییر در محتویات یک سند یافایل. کاربر کامپیوتر براى ویرایش اسناد به قلم و پاک کن معمولى احتیاج ندارد. ویرایش مى تواند از افزودن یک ویرگول گرفته تا تغییرات کلى و دوباره نویسى اسناد باشد.

   ویرایشگر، ویراستار editor

برنامه اى که براى ایجاد فایلهاى متنى یا تغییر فایلهاى متنى موجود، مورد استفاده قرار مى گیرد. ویرایشگر برخى از قابلیتهاى برنامه هاى واژه پردازى را ارائه مى دهد اما معمولا از قدرت کمترى برخوردار است.

   EGA

سرنام عبارت "Enhanced Graphics Adapter"، (آداپتور گرافیکى پیشرفته)، یک آداپتور نمایشى ویدیویى است که شرکت IBM در سال 1984 عرضه کرده است. نیز نگاه کنید به resolution.

   پست الکترونیکى electronic mail

مخابره پیغام از طریق شبکه ارتباطاتى. پست الکترونیکى، روش کامپیوتر به کامپیوتر (یا پایانه به پایانه) نامه رسانى ادارى یا خدمات شرکت پست است. پست الکترونیکى که در شبکه هاى محلى. شبکه هاى ارتباطاتى بزرگ تر مورد استفاده قرار مى گیرد، این امکان را براى کاربران فراهم مى سازد تا پیغامها، تصاویر ى صوت را براى یک یا گروهى از دریافت کننده ها، ارسال نمایند. پیغامهاى رسیده را در صندوقهاى پست الکترونیکى دریافت کننده که در شبکه قرار دارد ذخیره مى شود و کاربران مى توانند آنها را ببینند، ذخیره کنند و یا حذف نمایند.

   نگاه کنید به electronic mail E_mail

   فعال کردن، فعال سازى enable

برداشتن مانعى که از وقوع امرى جلوگیرى کرده است. این اصطلاح معمولا براى به کار انداختن یک قابلیت سیستم و یا برنامه مورد استفاده قرار مى گیرد.

   پنهان سازى encryption

روند تغییر شکل داده ها به نحوى که قابل خواندن نباشند تا از استفاده غیر مجاز آنها، به خصوصص هنگام مخابره یا ذخیره شدن در یک رسانه مغناطیسى قابل حمل، جلوگیرى به عمل آید. پنهان سازى معمولا بر اساس یک کلى انجام مى شود که بدون آن، آشکارسازى داده ها غیر ممکن مى شود.

   انتهاى فایل end_of_file

با حروف اختصارى EOF، کدى است که برنامه بعد از آخرین بایت در فایل قرار مى دهد. این علامت به سیستم عامل مى گوید که اطلاعات دیگرى پس از آن وجود ندارد.

   کاربرنهایى، استفاده کننده نهایى end user

در یافت کننده خروجى کامپیوتر، در میکروکامپیوترها این اصطلاح به افرادى اطلاق مى گردد که از کامپیوترها و برنامه هاى کاربردى آنها استفاده مى کنند.

   کلید enter Enter key

کلیدى است که کامل شدن یک رشته ورودى را براى کامپیوتر مشخص مى کند. این کلید معمولا در بخش اصلى صفحه کلید جاى مى گیرد و در IBM و بیشتر کلیدهاى سازگار با کلمه Enter، و در صفحه کلیدهاى اپل مکینتاش با کلمه Returnمشخص مى گردد. کلید Enterاز نظر سیستم عامل به این مفهوم است که فرمانى باید انجام شود.

   نگاه کنید به end_of_file EOF

   خطا، اشتباه error

اختلاف و انحراف بین آنچه که مشاهده مى شود و آنچه که باید باشد. در سخت افزار و نرم افزار کامپیوترى، خطا نتیجه واقعه اى است که طبق انتظار نبوده و یا این که طى یک عمل غیر مجاز یا غیر ممکن حاصل گردیده است، مثلا سعى شده که عددى بر صفر تقسیم شود. خطا ممکن است خیلى کوچک و جزئى باشد، مانند بازبودن درب دیسک گردان هنگامى که برنامه مى خواهد از دیسک استفاده کند، و یا خیلى جدى و بزرگ باشد مانند خراب شدن سخت افزار و یا وقتى که اشکالى در برنامه باعث از کار افتادن سیستم گردد.

   اجراکردن execute

انجام یک یا چند دستورالعمل در برنامه نویسى، این اصطلاح به بازگذارى کد زبان ماشین برنامه در حافظه و انجام دستورالعمل هاى آن مى باشد.

   صادر کردن، صدور export

انتقال اطلاعات از یک سیستم یا برنامه به سیستم یا برنامه دیگر (مخالف (.import

   برد گسترشى extention board

برد مدارى که تراشه ها و اجزاى الکترونیکى دیگر را روى خود جاى داده و با متصل شدن به گذرگاه (مسیر اصلى انتقال داده ها) کامپیوتر، عملیات و یا منابع جدیدى را به آن مى افزاید. بردهاى گسترشى معمولا براى افزودن حافظه، کنترل کردن دیسک گردان، کنترل کننده نمایشى، درگاههاى موازى و سریال و مودم هاى داخلى مورد استفاده قرار مى گیرند.

   شیار گسترشى extention slot

سوکتى در داخل محفظه اصلى کامپیوتر که براى جاى دادن بردهاى گسترشى و متصل نمودن آنها به گذرگاه (مسیر داده اى) سیستم طراحى مى شود.

   فرمان خارجى external command

برنامه اى که به همراه سیستم عامل ارائه شده و فقط هنگام وارد شدن نام آن در اعلان سیستم، در حافظه بارگذارى شده و به اجرا در مى آید. در مقابل، فرمان داخلى روالى است که در داخل سیستم عامل جاى گرفته و به محض راه اندازى سیستم، در حافظه بارگذارى مى شود.

   مودم خارجى external modem

مودمى که از طریق کابلى به درگاه (سریال) ارتباطاتى کامپیوتر یا پایانه متصل مى گردد.

   اِترنت Ethernet

قرارداد معروف شبکه و طرحى براى کابل کشى با سرعت انتقال 10 مگابایت در ثانیه که در سال 1976 توسط شرکت زیراکس طراحى شد. اترنت از هم بندى گذرگاهى با توانایى زیراکس حداکثر 1024 PC و ایستگاه کارى در هرشاخه اصلى استفاده مى کند. گره هاى شبکه توسط کابل هم محور نازک یا ضخیم ، کابل فیبرنورى، یا سیم بندى زوج به هم تابیده، به هم متصل مى شوند.

   حافظه بسط یافته، حافظه الصاقى expanded memory

مکانیزمى در DOS که توسط آن حافظه اى بیشتر از حد معمول 640 کیلوبایتى در اختیار برنامه هاى کاربردى قرارمى گیرد. معمارى قدیمى پردازنده هاى اینتل دستیابى PC IBM را به یک مگابایت حافظه محدود مى ساخت که 640 کیلوبایت از آن در دسترس برنامههاى کاربردى و384 کیلوبایت آن براى استفاده سیستم، BIOS وسیستم تصویرى ذخیره مى شد.

   حافظه توسعه یافته extended memory

   پایگاه داده ها database

مجموعه اى از موجودیتهاى مرتبط به هم، شامل جداول، فرمها، گزارشها، پرس و جوها و اسکریپتها که توسط یک سیستم مدیریت پایگاه داده ها(DBMS) ایجاد و سازمان دهى مى شوند. پایگاه داده ها تقریباً مى تواند شامل هر نوع داده اى، مانند لیستى از مشترکین مجله، داده هاى شخصى در مورد در مورد فضانوردان شاتل فضایى، یا مجوعه اى از تصاویر گرافیکى و برشهاى تصویرى باشد. نیز نگاه کنید به relational database

   فیلد داده ها data filed

در یک برنامه مدیریت پایگاه داده ها، فضایى است که براى یک تکه مشخص شده از اطلاعات درون یک رکورد داده در نظر گرفته مى شود. در یک برنامه مدیریت پایگاه داده هاى جدولى که در تمام آن عملیات بازیابى یک جدول یا سطر و ستون ایجاد مى کنند. فیلد داده ها به صورت ستونهاى عمودى نمایش مى یابد.

   رکورد داده ها data record

در برنامه مدیریت پایگاه داده ها، یک واحد کامل از اقلام داده هاى مرتبط که در فیلدهاى داده هاى نامگذارى شده بیان مى گردد. در باشگاه داده ها رابطه اى رکورد داده ها مترادف با سطر است. یک رکورد داده شامل تمام اطلاعاتن مربوط به یک واحد از اطلاعات مرتبط پایگاه داده هاست.

   ساختمان داده ها، ساختار داده ها data structure

طرح سازمانى (مثل رکورد یا آرایه) که بر روى داده ها اعمال مى گردد تا قابل تفسیر گشته و عملیات خاصى نیز روى آنها قابل اجرا باشد.

   بن بست deadlock

هنگامى که دو برنامه یا بازار پیش از ادامه کار منتظر سیکنالى از دیگرى باشند، وضعیت خطا یا بن بست به وجود مى آید.

در نرم افزار، یافتن و اصلاح کردن اشکالات منطقى یا نحوى برنامه کامپیوتر در سخت افزار، معمولا از اصطلاح troubleshhotاستفاده مى شود.

   آشکارسازى، رمزگشایى decryption

روند بازیابى داده هاى پنهان سازى شده به شکل اصلى آنها. مقایسه کنید با encryption

    اختصاصى dedicated

صفتى براى ابزار، برنامه یا روندى که به یک کار یا هدف مشخص، اختصاص داده شده است. به عنوان مثال، یک سرویس دهنده اختصاصى فایل ها، فقط براى قراردادن فایل ها در اختیار کاربران شبکه استفاده مى شود. همچنین یککانال اختصاصى، یک خط ارتباطى است که براى یک منظور منحصر به فرد مورد استفاده قرار مى گیرد.

حذف متن، فایل یا بخشى از سند به قصد پاک کردن دایمى اطلاعات. براى انجام این کار روشهاى متعددى وجود دارد: کاراکترهاى روى صفحه نمایش و بخشهاى اسناد را با استفاده از کلید delete، کلید Backspace یا فرمان deleteبرنامه ها مى توان پاک کرد. فایل ها را نیز با صدور یک فرمان دز سیستم عامل عامل مى توان حذف نمود.

   نمونه نمایشى demo

برنامه اى که براى نماسازى برخى از عملیات یک برنامه کاربردى جهت منظورهاى ارزیابى طراحى مى شود.

یک محیط کار روى صفحه نمایش که با استفاده از شمایلها (icon) و منوها، ظاهر روى میز را شبیه سازى مى کند. این محیط از ویژگیهاى اپل مکینتاش و میکروسافت ویندوز است. هدف این محیط این است که با فراهم ساختن امکان انتقال تصاویر و اجزاى صحنه و راه اندازى و متوقف ساختن امور شبیه میزهاى کنترل، کار با کامپیوتر را به سهولت بخشد. به graphical user interfaceنگاه کنید.

کامپیوترى که روى سطح یک میز ادارى جاى مى گیرد. بیشتر کامپیوترهاى شخصى و برخى از ایستگاههاى کارى را مى توان کامپیوتر رومیزى دانست. مقایسه کنید با protable computer

   نشر رومیزى، نشر کامپیوترى desktop puplishing

به کارگیرى کامپیوتر و نرم افزارهاى ویژه براى ترکیب متن تصویر و ایجاد اسنادى که بهوسیله چاپگر لیزرى با دستگاه حروفچینى قابل چاپ باشند. نشر رومیزى یک روند چند مرحله اى است که انواع مختلفى از نرم افزار و سخت افزار را نیاز دارد. متن و تصویر اولیه عموماً بهوسیله نرم افزارهایى مانند واژه پردازها و برنامه هاى طراحى و ترسیمى و تجهیزات پویش تصویر و دیجیتایزر تهیه مى شوند سپس این اسناد به برنامه صفحه پردازى منتقل مى شوند که بیشتر مردم آن را نرم افزار نشر رومیزى مى دانند. این برنامه امکان چیدن کنار هم متن و تصویر در صفحه نمایش و دیدن نتایج را براى کاربر فراهم مى سازد. و همچنین ابزارهاى طراحى و واژه پردازى مختصرى را نیز براى اصطلاحات لازمه در اختیار کاربر قرار مى دهند. در مرحله آخر، اسناد تهیه شده روى چاپگر لیزرى یا دستگاه حروفچینى به چاپ مى رسند.

یک اصطلاح کلى براى سیستم هاى جانبى کامپیوتر، مانند چاپگرها، درگاههاى سریال، و دیسک گردانها که معمولا به نرم افزار کلى خاص خودشان یعنى راه اندازهاى ابزار، نیاز دارند.

   راه انداز ابزار device driver

برنامه کوچکى که به کامپیوتر امکان مى دهد تا با یک ابزار ارتباط برقرار کند وآن را کنترل نماید. هر سیستم عامل حاوى مجموعه اى استاندارد از راه اندازهاى ابزار براى صفحه کلید ، نمایشگر، و غیره مى باشد. با افزودن ابزارهاى جانبى خاص ، مانند دیسک گردان CD-ROM، یا کارت رابط شبکه ، باید راه انداز ابزار مناسب را نصب کنید، تا سیستم عامل با نحوه مدیریت ابزار فوق آشنا شود.

   مکالمه، محاوره، گفت و شنود dialog

در عملیات کامپیوترى، تبادل اطلاعات وارد شده توسط انسان و پاسخهاى بلافاصله دستگاه است که یک "گفتگو" بین کامپیوتر و کاربر آن را شکل مى دهد; این اصطلاح همچنین در مورد تبادل سیگنالها بین کامپیوترهاى یک شبکه نیز به کار مى رود.

ابزارى را توصیف مى کند که مقادیر را به شکل ارقام دودویى نمایش مى دهد. به analog نگاه کنید.

با حروف DAT، یک رسانه ذخیره سازى مغناطیسى است که براى ثبت اطلاعات صوتى دیجیتال مورد استفاده قرار مى گیرد.

   دوربین دیجیتال digital camera

نوعى دوربین که از بدنه و عدسى دوربینهاى معمولى (مثلا 35 میلى مترى) استفاده کرده و تصاویر را به جاى این که روى فیلم ثبت کند، به طور الکترونیکى ذخیره مى کند. این دوربین با استفاده از عنصر CCD (مخفف charge coupleddevice) تصاویر را از عدسى ها مى گیرد، سپس مدارموجود دردوربین این تصویر را در رسانه اى مثل حافظه از نوع نیمه هادى یا دیسک سخت ذخیره مى کند. پس از ثبت تصویر، دوربین باید بهوسیله کابلى به کامپیوتر وصل شده و با استفاده از نرم افزار ویژه اى که به همراه آن عرضه مى گردد، تصاویر به کامپیوتر منتقل شوند. بدین ترتیب، تصاویر مزبور را مى توان مانند هر تصویر دیگرى در کامپیوتر مورد استفاده و پردازش قرار داد.

استفاده از دوربین دیجیتال براى گرفتن عکس. درعکاسى دیجیتال دیگر از فیلمهاى معمولى استفاده نمى شود، بلکه تصاویر به طور الکترونیکى ثبت و ذخیره مى شوند وبنابراین دیگر نیازى به فیلم و ظهور و چاپ آن وجودندارد.

تبدیل ورودى متغیر، مانند خطوط سیگنال تصویرى و صوتى، به یکسرى واحد متمایز که بهوسیله رقمهاى دودویى صفر و یک مشخص مى شوند. به عنوان مثال، بهوسیله پویشگر (اسکنر) مى تواند تصاویر یا طرحها را دیجیتال ساخت که خطوط و سایه ها را به ترکیبهایى از صفرها و یکها تبدیل مى کند. مبدلهاى قیاسى به رقمى ( دیجیتال ) معمولا براى انجام این تبدیلات، استفاده مى شوند.

   دایرکتورى، فهرست directory

   کنترل کننده دیسک disk controller

یک وسیله الکترونیکى که عمل خواندن و نوشتن داده هاى دیسک را انجام مى دهد. این ابزار جانبى ذخیره سازى عملیات گرداننده هاى فلاپى و دیسک سخت نصب شده در کامپیوتر را مدیریت و کنترل مى نماید. یک کنترل کننده دیسک ممکن است بیش از یک دیسک سخت را مدیریت نماید. بسیارى از کنترل کننده هاى دیسک، گرداننده هاى سازگار نوار را نیز مدیریت مى کنند. در مکینتاش، کنترل کننده دیسک در سیستم تعبیه مى شود. در کامپیوترهاى سازگار با IBM کنترل کننده هاى دیسک میتواند برد مدار چاپى قرار گرفته در گذرگاه توسعه یا مانند IDE بخشى از خود گرداننده دیسک سخت باشد.

با حروف اختصارى DOS، یک اصطلاح کلى براى سیستم هاى عاملى لست که هنگام شروع به کار سیستم کامپیوتر از ابزارهاى دیسکى بارگذارى مى شوند. این اصطلاح تمایز بین سیستم هاى دیسکى و سیستم هاى عامل میکروکامپیوترهاى اولیه که بر اساس حافظه بوده و یا فقط نوار مغناطیسى یا کاغذى را تحت پشتیانى قرار مى داده اند، مشخص مى سازد. نیز نگاه کنید به MS-DOS

یک وسیله خروجى کامپیوتر است که ساختار آن معمولا بر اساس نمایشگرهاى CRT مى باشد. در کامپیوترهاى CLD یا پلاسماى گازى است. نوع نمایشگر قابل استفاده در کامپیوترها به نوع آداپتور نمایشى نصب شده در آنها بستژى دارد.

   تعداد نقطه در اینچ Dot Per Inch

با حروف اختصارىdpi ، سنجشى است براى میزان وضوح صفحه نمایش یا چاپگر که در واقع تعداد نقطه هاى قابل نمایش یا چاپ در هر اینچ مى باشد.

   درجه نقطه dot pitch

دوبار فشردن و رها کردن سریع دکمه ماوس را گویند که روشى براى است براى انتخاب و فعال کردن یک برنامه یا ویژگى برنامه. مقایسه کنید با.drag click

   کشیدن drag

یک وسیله سخت افزارى یا یک برنامه که عملکرد وسیله دیگرى را کنترل یا تنظیم مى کند.

کاراکتر، رکورد یا متغیرى که براى نگهداشتن جاى یک مورد خاص مورد استفاده قرار مى گیرد. نیز نگاه کنید به .stub

با حروف اختصارى DLL، پیمانه برنامه اى حاوى کد قابل اجرا و داده ها که توسط برنامه هاى کاربردى یا حتى سایر پرونده هاى DLL، در انجام یک وظیفه مشخص قابل استفاده مى باشد. پرونده هاى DLL به طور گسترده اى در ویندوز میکروسافت، OS/2، وWindows NT کابرد دارند.